Phân tích ý nghĩa hình ảnh “ngọc trai – giếng nước” trong Truyện An Dương Vương
Là một truyền thuyết đẹp, để lại nhiều ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. Câu chuyện là một cách giải thích nguyên nhân việc mất nước Âu Lạc
Bài
làm
Truyện
An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thuỷ kết thúc với sự thất bại của Âu Lạc, An Dương Vương đi vào lòng biển, Mị
Châu, Trọng Thuỷ phải chết. Tuy kết thúc có phần đau đớn song câu chuyện không
vì thế mà quá bi thương bởi trong sâu thẳm vẫn sáng lên niềm tin, chất nhân văn
sâu sắc qua hình ảnh “ngọc trai - giếng nước”.
Chúng ta
có thể thấy rằng “ngọc trai - giếng nước” vừa là hình ảnh có giá trị
thẩm mĩ cao, vừa là một tình tiết đắt xét về phương diện tổ chức cốt truyện. Nó
là sự kết thúc duy nhất hợp lí cho số phận của đôi trai gái Mị Châu, Trọng
Thủy, cùng với sự thể hiện tư tưởng, tình cảm, cách đánh giá của nhân dân đối
với bi kịch tình yêu này nói chung, nhân vật Mị Châu nói riêng.
Nàng Mị
Châu bởi nhẹ dạ, cả tin làm nên nổi “cơ đồ đắm biển sâu”. Nàng đã phải
nhận lấy cái chết cho danh nghĩa một kẻ bất hiếu, phản nghịch.. Nhưng sâu xa,
tác giả dân gian đã thấu hiểu nỗi lòng một người con gái ngây thơ, trong trắng
vì tình yêu đã vô tình gây nên tội mà đã cho nàng được hoá thành những viên
ngọc trai. Những viên ngọc trai lấp lánh như đáp lại lời cầu nguyện của nàng
trước khi vua cha chém đầu. Nàng không phải là người có lòng phản nghịch muốn
hại cha, nàng là người có lòng trung hiếu nhưng vô tình bị người ta lừa dối.
Những viên ngọc ấy ẩn sâu trong lớp vỏ trai dưới làn nước đầy bụi bẩn vẫn thanh
lọc để sáng lên như chính tâm hồn ngây thơ trong trắng của Mị Châu. Ánh sáng
ngọc trai ám ảnh tâm trí người đọc, tìm sự
chia xẻ, đồng cảm.
Tác giả
dân gian đã có tấm lòng vô cùng độ lượng khi thấu hiểu và cảm thông với nàng Mị
Châu. Để nàng được toại nguyện biến thành ngọc trai. Sự hoá thân ấy mang theo
một ước mơ của nhân dân về những Mị Châu sáng suốt sau này, “vừa say đắm yêu
thương vừa luôn luôn cảnh giác”.
Nói về Trọng Thuỷ. Hắn là
một kẻ chiến thắng trên phương diện chính trị nhưng lại là kẻ thất bại thảm hại
về phương diện tình cảm. Hắn đã mất đi người vợ yêu quí, mất đi sự thanh thản
trong tâm hồn và càng ám ảnh hơn chính hắn gây nên cái chết Mị Châu trong trắng,
ngây thơ hết lòng yêu thương hắn. Giếng nước ở Loa thành là tấm gương hội tụ và
phản chiếu tất cả tội ác mà Trọng Thuỷ gây nên. Chính ở nơi này hắn nhìn thấy bản
chất xấu xa của mình và thực lòng hối cải. Trọng Thuỷ nhảy xuống giếng tự vẫn,
dòng máu hoà dòng nước nơi giếng ngọc là sự chứng nhận cho sự hối cải tội lỗi của
hắn.
Trọng
Thuỷ là con Nam Việt vương Triệu Đà -
luôn có âm mưu thôn tính Âu Lạc. Trọng Thuỷ sang Âu Lạc với mục đích giảng hoà
để đánh cắp nỏ thần. Trước lúc cầu hôn Mị Châu, Trọng Thuỷ chưa hề có cảm tình
mà chỉ là toan tính. Đến khi trở thành
vợ chồng với Mị Châu, tình yêu của Trọng Thuỷ mới nảy nở. Nhưng ý thức làm con,
làm tôi trung thành trong hắn vẫn lớn hơn. Hắn dối lừa người vợ cả tin, ngây
thơ của mình để đánh cắp nỏ thần, thôn tính nước Âu Lạc, dồn An Dương Vương và
Mị Châu đến bước đường cùng. Hắn đúng là tên gián điệp nguy hiểm trong cái nhìn của cha ông chúng ta. Hắn
xứng đáng phải chịu nỗi ân hận vò xé tâm can khi dẫn đến cái chết của người vợ
yêu quí. Không có nổi khổ nào bằng sự day dứt lương tâm. Bản án đích đáng của
Trọng Thuỷ là cái chết trong nổi ám ảnh. Nhân dân đã bày tỏ thái độ căm phẫn
không tha thứ và không đội trời chung với kẻ cướp nước. Kẻ cướp nước sẽ bị toà
án lương tâm và lịch sử phán xét, sớm muộn chúng sẽ thất bại thảm hại trong
cuộc chiến tranh chính nghĩa bảo vệ độc lập dân tộc, chủ quyền quốc gia. Đấy là
niềm tin mạnh mẽ của nhân dân trước
những thử thách của lịch sử.
Song
không vì lòng căm phẫn mà khiến dân gian đánh mất đi truyền thống nhân văn sâu
sắc của dân tộc. Hình ảnh “ngọc trai - giếng nước” chính là sự khoan
hồng, ân xá cho kẻ đã biết ân hận, khát khao được hoá giải tội lỗi như Trọng
Thuỷ.
Mỗi nhân
vậtutrong truyền thuyết này được nhìn nhận, đánh giá, định đoạt số phận một
cách khác nhau. Ở đối tượng này có hơi dễ dãi, (như đối với An Dương Vương) ở
đối tượng kia có phần hơi nghiêm khắc (như đối với Mị Châu). Song nhìn chung
những nhân vật lịch sử, sự kiện lịch sử ấy đã được cảm nhận ghi lại bằng tất cả
lòng nhiệt thành, tự tôn dân tộc. Và nhất là, cái sâu sắc nhất đọng lại sau mỗi
số phận nhân vật là tình người, chất nhân văn truyền thống.
Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng
Thuỷ là một truyền thuyết đẹp, để lại nhiều ấn tượng sâu sắc trong lòng
người đọc. Câu chuyện là một cách giải thích nguyên nhân việc mất nước Âu Lạc.
Qua đó nêu lên bài học lịch sử về tinh thần cảnh giác với kẻ thù và cách xử lí
đúng đắn mỗi quan hệ giữa riêng với chung, giữa nhà với nước, giữa cá nhân với
cộng đồng. Thể hiện chất trí tuệ sắc sảo, bản chất nhân đạo sâu sắc của dân tộc
Việt Nam