Soạn bài: Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu (tiếp theo)
I. RÈN LUYỆN KĨ NĂNG
1. Xác định thành phần cấu tạo của các câu sau đây. Cho biết những câu nào có thành phần câu được cấu tạo bằng cụm chủ - vị.
a) Khí hậu nước ta ấm áp cho phép ta quanh năm trồng trọt, thu hoạch bốn mùa.
(Hồ Chí Minh)
b) Có kẻ nói từ khi các thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối nghe mới hay.
(Hoài Thanh)
c) Thật đáng tiếc khi chúng ta thấy những tục lệ tốt đẹp ấy đã mất dần, và những thức quý của đất mình thay dần bằng những thức bóng bảy hào nhoáng và thô kệch bắt chước người ngoài [...].
(Theo Thạch Lam)
2. Phân tích cấu tạo của các thành phần được mở rộng bằng cụm chủ - vị trong những câu trên và nêu vai trò của chúng.
3. Hãy gộp mỗi cặp câu sau đây thành một câu có cụm C - V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ mà không làm thay đổi ý chính của chúng.
a) Chúng em học giỏi. Cha mẹ và thầy cô rất vui lòng.
b) Nhà văn Hoài Thanh khẳng định: "Cái đẹp là cái có ích".
c) Tiếng Việt rất giàu thanh điệu. Điều đó khiến lời nói của người Việt Nam ta du dương, trầm bổng như một bản nhạc.
d) Cách mạng tháng Tám thành công. Từ đó, tiếng Việt có một bước phát triển mới, số phận mới.
Gợi ý: Để gộp hai câu thành một câu mà không làm thay đổi ý chính của các câu, cần nắm được ý nghĩa của từng câu và mối quan hệ giữa chúng. Khi gộp, có thể thêm, bớt một số từ ngữ cho phù hợp.
- Chúng em học giỏi làm cha mẹ và thầy cô rất vui lòng.
- Nhà văn Hoài Thanh khẳng định rằng cái đẹp là cái có ích.
- Tiếng Việt rất giàu thanh điệu khiến lời nói của người Việt Nam ta du dương, trầm bổng như một bản nhạc.
- Từ khi Cách mạng tháng Tám thành công, tiếng Việt có một bước phát triển mới, số phận mới.
4. Thực hiện yêu cầu như bài tập trên với các câu hoặc vế câu được in đậm dưới đây:
a) Anh em hoà thuận, hai thân vui vầy.
(Ca dao)
b) Đây là cảnh một rừng thông. Ngày ngày biết bao nhiêu người qua lại. Nhưng bao nhiêu người qua lại cũng chỉ mải suy tính xem rừng này mỗi năm lấy được bao nhiêu nhựa thông, bao nhiêu củi thông. Đến lúc có người nhìn cảnh chỉ vì mến cảnh và biết quên mình trong cảnh, từ lúc ấy mới có văn thơ.
(Hoài Thanh)
c) Hàng loạt vở kịch như "Tay người đàn bà", "Giác ngộ", "Bên kia sông Đuống",... ra đời. Sự ra đời của các vở kịch ấy đã sưởi ấm cho ánh đèn sân khấu ở khắp mọi miền đất nước.
(Theo Đình Quang)
Gợi ý: Chú ý, đối với các câu trong đoạn văn cần xem xét đến các câu khác khi gộp lại với nhau, để câu mới phù hợp với diễn đạt của cả đoạn. Có thể gộp lại thành câu như sau:
- Anh em hoà thuận khiến hai thân vui vầy.
- Đây là cảnh một rừng thông ngày ngày có biết bao nhiêu người qua lại. Nhưng bao nhiêu người qua lại cũng chỉ mải suy tính xem rừng này mỗi năm lấy được bao nhiêu nhựa thông, bao nhiêu củi thông. [...]
- Hàng loạt vở kịch như "Tay người đàn bà", "Giác ngộ", "Bên kia sông Đuống",... ra đời đã sưởi ấm cho ánh đèn sân khấu ở khắp mọi miền đất nước.