Xung đột nội tâm của nhân vật Ra-ma khi gặp lại vợ
Cái hay chính ở chỗ tác giả đã tạo ra bước ngoặt lớn trong quá trình diễn biến cốt truyện ở sự kiện này. Tác giả đã miêu tả xung đột tâm lý của Ra-ma và Xi-ta trong cuộc gặp lại đầy thử thách và éo le. Tâm trạng hai người cứ biến đổi theo nhịp điệu đối thoại
Bài
làm
Có lẽ
tạo hoá biết mình đã lỡ tay ban phát cho con người một trái tim - một trái tim
biết yêu thương và giận dỗi cho nên lại trao tặng cho con người danh dự và lòng
vị tha. Chính tình yêu và danh dự có lúc đã đẩy con người đến với tội lỗi,
nhưng cũng đem lại hạnh phúc cho mỗi con người. Chàng Ra-ma, người anh hùng
trong sử thi Ấn Độ Ra-ma-ya-na cũng không ngoại lệ. Chàng đau đớn giằng xé giữa
tình yêu và danh dự ngay trong ngày chiến thắng, cứu được người vợ yêu quý,
tình yêu của chàng khỏi bàn tay quỷ dữ. Vì trong chàng tồn tại hai tính cách
mâu thuẫn nhau xuất phát từ hai tư cách khác nhau. Tư cách của một đức vua đòi
hỏi phải tuân thủ mọi qui ước của cộng đồng, đặc biệt là qui ước về danh dự cá
nhân cũng là danh dự cộng đồng và tư cách người chồng, nghi ngờ vợ trong vòng
tay kẻ khác nên ghen tuông dữ dội.
Trước
tiên, ta hãy xét đến thái độ của Ra-ma đối với vợ, nàng Xi-ta. Như ta đã biết
đời sống cổ đại mang tính cộng đồng rất cao, cho nên vua phải tuân thủ đạo đức
cộng đồng, đặc biệt quan niệm về danh dự. Danh dự đó là mạng sống, mất danh dự
nghĩa là mất tất cả và không gì có thể lấy lại được. Muốn sống, mỗi người phải
giữ lấy cho mình danh dự cá nhân, danh
dự của một con người chân chính - một người anh hùng. Ra-ma không phải là người
bình thường như bao người khác. Chàng là một vị vua - thủ lĩnh bộ tộc, đại diện
cho cộng đồng. Danh dự của chàng gắn liền với cộng đồng, gắn liền với sự sống
và chàng phải có trách nhiệm với nó.
Sau khi
chiến thắng quỷ vương Ra-va-na, cứu được Xi-ta chàng đã khẳng định chiến thắng
và tài nghệ của mình, đồng thời nhấn mạnh sự giúp đỡ của những người bạn hảo
hán như tướng khỉ Ha-nu-man, Vi-phi-a-na... Ra-ma đã bộc lộ rõ lí tưởng chiến
đấu và sức mạnh cộng đồng. Việc cứa Xi-ta khỏi bàn tay Ra-va-na không những
xuất phát từ tình yêu mà còn là danh dự, gắn chặt với trách nhiệm. Chính thế,
với chàng “kẻ nào bị quân thù lăng nhục
mà không đem tài nghệ của mình ra để trả thù đó là kẻ tầm thường”. Trách
nhiệm bảo vệ danh dự của Ra-ma không chỉ với cá nhân, còn là trách nhiệm của
một vị vua đại diện cho cả cộng đồng. Việc Ra-ma tiêu diệt Ra-va-na không mang
tính chất trả thù riêng tư mà vì muốn
thể hiện sức mạnh, vì quyền lợi cả cộng đồng. “Ta làm điều đó vì nhân phẩm của ta... để bảo vệ uy tín và danh dự của
dòng họ lừng lẫy tiếng tăm của ta”. Chàng đã so sánh hành động của mình với
đại đạo sĩ A-gax-ti-a đó là một người đã nhờ công sám hối khổ hạnh giải thoát
cho các xứ phương Nam
Tuy
nhiên, Ra-ma còn là một người chồng, một người chồng có vợ bị kẻ thù cướp đi.
Với tư cách là người chồng, Ra-ma nghĩ rằng cần phải cứu Xi-ta, cần phải cứu
lấy người vợ xinh đẹp và đáng yêu của mình, cứu nàng còn là cứu lấy danh dự
người đàn ông. Nhưng rồi chính chàng cũng ghen tuông, nghi ngờ phẩm hạnh của
Xi-ta. Con tim cá nhân trỗi dậy, tính ích kỷ bộc lộ dần, cơn ghen tuông ngờ
vực trong lòng Ra-ma bùng nổ : “Thấy người đẹp với gương mặt bông sen với
những cuộn tóc lượn sóng đứng trước mặt mình, lòng Ra-ma đau như cắt”.
Để bảo vệ danh dự và cũng là khẳng định tình yêu gắn với
không chia xẻ cho kẻ khác, một khi Xi -ta đã có thời gian trong tay quỷ vương,
chàng không thể có một người vợ như vậy, Ra-ma đã buông ra những lời lẽ, khách
sáo, lạnh nhạt đối với Xi-ta do lòng ngờ vực “Hỡi phu nhân cao quí”. Lời lẽ ấy thiếu sự âu yếm chân thành mà lạnh
lùng xa lạ. Tâm trạng của chàng được miêu tả theo diễn biến mâu thuẫn giữa danh
dự dòng họ và tình yêu, nhưng về sau lại là những cơn ghen tuông của một người
chồng, một con người bình thường biết yêu và biết nổi giận như bao người khác.
Sau cùng chàng nghi ngờ đức hạnh của Xi-ta, ruồng rẫy nàng : “Người đã sinh trưởng trong một gia đình cao
quý có thể nào lại lấy về một người vợ từng sống trong nhà một kẻ khác. Đơn
giản vì mụ ta là vật để yêu đương”. Lời lẽ đã chuyển thành hành động. Ra-ma
không nhận người vợ thân yêu nữa. Lên đến tột đỉnh, Ra-ma xỉ nhục Xi-ta bằng
cách gợi ý nàng đến với bất kỳ một người nào khác có thể là Lắc-ma-na,
Bha-ra-ta hay Xa-tru-na...
Việc chối bỏ người vợ thảo hiền của Ra-ma mang tính công
khai, minh bạch. Chàng đau đớn caogiọng trước toàn dân chúng, trong không gian
cộng đồng đậm chất sử thi. Ra-ma sinh trưởng trong một gia đình đại quí tộc đã
dám hi sinh tình yêu vì bổn phận người anh hùng, đạo đức của một vị vua mẫu mực. Ra-ma ruồng
rẫy Xi-ta trước hết vì danh dự dòng họ sau cũng vì ghen tuông. Chàng yêu hết
mình nhưng cũng ích kỉ, ghen tuông cực độ, có lúc cương quyết cứng rắn nhưng
cũng có lúc mềm yếu. Bản chất cái tôi có lúc sáng - tối, tốt - xấu, thiện - ác
luôn luôn tương phản trong Ra-ma.
Ra-ma buộc tội là chương đặc
sắc trong sử thi Ra-ma-ya-na, nếu chỉ dừng lại ở việc cứu Xi-ta thì sử thi chỉ
là bản anh hùng ca bình thường. Cái hay chính ở chỗ tác giả đã tạo ra bước
ngoặt lớn trong quá trình diễn biến cốt truyện ở sự kiện này. Tác giả đã miêu
tả xung đột tâm lý của Ra-ma và Xi-ta trong cuộc gặp lại đầy thử thách và éo
le. Tâm trạng hai người cứ biến đổi theo nhịp điệu đối thoại. Điều đó khẳng định nghệ thuật thể hiện tâm lý nhân
vật bậc thầy của tác giả mà “Ngay cả đến
Sếch-xpia cũng không thể diễn tả được sự thôi thức của những tâm tình cuồng
nhiệt trong lòng người một cách sống động, chân thực và mạnh mẽ ghê ghớm như đã
thấy trong Ramayana” (Lưu Đức Trung).